Trong thời đại số, dữ liệu cá nhân không chỉ là tài sản quý giá mà còn dễ bị tấn công và lạm dụng. GDPR ra đời như một cú hích lớn, tạo nên tiêu chuẩn toàn cầu về bảo vệ quyền riêng tư. Bài viết này sẽ giải đáp “GDPR là gì” và giúp bạn hiểu rõ các quy định, nguyên tắc và cách doanh nghiệp cần tuân thủ để bảo vệ dữ liệu một cách hiệu quả.
GDPR (General Data Protection Regulation) là Quy định chung về bảo vệ dữ liệu do Liên minh Châu Âu (EU) ban hành, chính thức có hiệu lực từ ngày 25/5/2018. Nó thay thế Chỉ thị bảo vệ dữ liệu năm 1995, nhằm điều chỉnh việc thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân trong EU.
Điểm đặc biệt của GDPR là phạm vi áp dụng toàn cầu. Dù doanh nghiệp có trụ sở tại đâu, nếu họ xử lý dữ liệu của người dân EU, họ vẫn phải tuân thủ quy định này. Điều này ảnh hưởng lớn đến cả các công ty Việt Nam đang cung cấp sản phẩm, dịch vụ hoặc tiếp thị tới thị trường Châu Âu.
GDPR sử dụng nhiều khái niệm pháp lý quan trọng. Trước hết, “dữ liệu cá nhân” bao gồm bất kỳ thông tin nào liên quan đến một cá nhân có thể được nhận dạng, như tên, email, địa chỉ IP, cookie trình duyệt hoặc dữ liệu sinh trắc học.
“Xử lý dữ liệu” là toàn bộ quá trình thu thập, lưu trữ, sử dụng, chia sẻ hoặc xóa dữ liệu. “Chủ thể dữ liệu” là người mà thông tin cá nhân của họ đang được xử lý — có thể là người dùng website, khách hàng hay nhân viên.
Bên cạnh đó, “người kiểm soát dữ liệu” là tổ chức quyết định mục đích và cách thức xử lý dữ liệu. Trong khi đó, “người xử lý dữ liệu” là bên thực hiện việc xử lý theo sự chỉ đạo của người kiểm soát, như nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ, email marketing, CRM, v.v.
Trước GDPR, mỗi quốc gia EU có những quy định riêng về bảo vệ dữ liệu, tạo ra sự không nhất quán và gây khó khăn cho các công ty hoạt động xuyên biên giới. GDPR ra đời để chuẩn hóa các quy định này và tạo nên một khung pháp lý đồng nhất trong toàn EU.
Ngoài ra, việc các công ty thu thập và sử dụng dữ liệu không minh bạch, thậm chí lạm dụng dữ liệu cá nhân, khiến người tiêu dùng mất niềm tin. GDPR hướng tới mục tiêu trao lại quyền kiểm soát dữ liệu cho người dùng, buộc doanh nghiệp phải minh bạch và có trách nhiệm hơn trong các hoạt động xử lý dữ liệu.
Đồng thời, trong bối cảnh các vụ rò rỉ dữ liệu lớn liên tục xảy ra trên toàn cầu, GDPR yêu cầu các tổ chức phải áp dụng các biện pháp bảo mật mạnh mẽ và thông báo kịp thời nếu có sự cố xảy ra.
GDPR bảo vệ cả dữ liệu cá nhân thông thường và dữ liệu nhạy cảm. Dữ liệu thông thường gồm tên, số điện thoại, email, địa chỉ cư trú, thông tin tài chính và dữ liệu vị trí. Trong khi đó, dữ liệu nhạy cảm bao gồm thông tin y tế, sinh trắc học, quan điểm chính trị, tôn giáo hay xu hướng tình dục.
Việc xử lý dữ liệu nhạy cảm cần sự đồng ý rõ ràng và được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật rất nghiêm ngặt. Ngay cả dữ liệu đã được ẩn danh hoặc mã hóa (pseudonymous data) cũng có thể bị coi là dữ liệu cá nhân nếu có thể được liên kết trở lại với một cá nhân cụ thể.
Không chỉ các tổ chức đặt tại EU mới chịu ảnh hưởng. Bất kỳ doanh nghiệp nào, dù ở Việt Nam hay Mỹ, nếu cung cấp sản phẩm, dịch vụ hoặc theo dõi hành vi của công dân EU, đều phải tuân thủ GDPR.
Ví dụ, một công ty phần mềm Việt Nam cung cấp ứng dụng cho người dùng ở Pháp, hoặc chạy quảng cáo Google/Facebook nhắm đến khách hàng EU, đều phải đảm bảo các hoạt động thu thập và xử lý dữ liệu tuân theo các nguyên tắc của GDPR.